Start van hoofdcontent
nl

De Oekraïense Yara vluchtte met haar zus zonder ouders naar Hilversum: “Dat we Engels spraken heeft ons gered”

16 maart 2023, 15.32 uur
Door Julia den Heijer · Foto: Eva Doesborgh

Yara Yachnyk (18) en haar oudere zus Tanya (21) vluchtten vorig jaar maart weg uit Oekraïne, zonder hun ouders. Nu, één jaar later, is de familie Yachnyk weer samen; alleen dan in Hilversum.

Voordat de oorlog uitbrak, leidde Yara en haar zus een normaal studentenleven. Ze studeerde beiden aan de Universiteit in Kiev. “International Business”, vertelt Yara trots terwijl ze wat foto’s van vroeger laat ziet in een fotoalbum. “We spraken af met vrienden en maakten veel herinneringen samen, ook als we onze familie in Cherson weer bezochten. Nu is onze school, ons huis en ons leven letterlijk en figuurlijk verwoest.”

Tekst gaat door onder de foto.

De verwoestte school van Yara & Tanya, in Kiev - Yara Yachnyk

Zonder ouders

Na een explosie in Kiev naast Yara’s en Tanya’s studentenhuis waren ze bang dat de stad bezet zou worden. “Toen wisten we, we moeten hier weg. We vroegen onze ouders of zij hierachter stonden, en dat was zo. Ze wilden niets liever dan dat wij veilig waren”, vertelt Yara aan de grote houten tafel met haar vader, moeder en oma, midden in de knusse woonkamer.

Tijdens hun vlucht naar Nederland hielden ze contact met hun ouders via Telegram, al was dat niet op iedere plek mogelijk. Met de trein via Warschau reisden de zussen – op aanraden van een oude, ook gevluchte, klasgenoot – naar Amsterdam. Na het melden bij het centrale aanmeldingspunt aan het Stationsplein in de stad, werden de zussen naar de opvang aan de Heuvellaan in Hilversum gebracht.

"Onze ouders wilden niets liever dan dat wij veilig waren"

Yara Yachnyk
Yara op een treinstation in Warschau, onderweg naar Amsterdam - Yara Yachnyk

Yara’s vader, moeder en oma verbleven nog altijd in Cherson. Daar escaleerde de situatie iets later dan in Kiev. Al konden ze voor langere tijd niet vluchten, dat was te gevaarlijk. “Onze ouders hebben op het juiste moment gewacht om weg te gaan. Oma moest zelfs alleen komen. Pas februari dit jaar heeft ze het land op een veilige manier verlaten.”

De vader van de twee vertelt dat mannen boven de achttien jaar eigenlijk in het land moeten blijven vanwege de dienstplicht. “Ben ik een lafaard omdat ik mijn land heb achtergelaten? Ik ga niet vechten omdat sommige mensen het voor ons verknoeien. Ik heb zelf in Rusland gestudeerd. Het is echt zonde, want qua cultuur lijken onze landen op elkaar en hebben elkaar veel te bieden. Ik snap de agressie van de Russen niet. Het enige wat ik wist, is dat wij onze dochters misten”, vertelt hij.

"Ben ik een lafaard omdat ik mijn land heb afgergelaten? Het enige wat ik wist, is dat wij onze dochters misten"

Vader Yara & Tanya

Cherson

De familie Yachnyk woonde in Cherson, een middelgrote havenstad aan de Zwarte Zee met een groot regionaal en industrieel centrum. De stad werd in maart bezet door de Russen. Poetin wilde er zelfs de nieuwe hoofdstad van de geannexeerde gebieden van maken. Al is de stad sinds november weer in Oekraïense handen, laat Rusland het er niet bij zitten. Het blijft alsmaar onrustig en sindsdien wordt de stad vrijwel continu gebombardeerd door Russische troepen, meldt BNR Nieuwsradio.

Heuvellaan

Eenmaal aangekomen in de opvang in het oude Vara-gebouw aan de Heuvellaan, drong het besef bij Yara pas echt door: “Pas als je echt veilig bent, komen die bij trauma horen opzetten. We wisten niet waar we heen moesten en we konden niets aan de situatie veranderen.” De eerste maanden beschrijft Yara als ‘overleven’.

Praten met mensen en dagelijkse activiteiten konden ze niet opbrengen omdat rust en privacy lastig te vinden waren in een kamer met zestien bedden en een kat. Maar ook het veiligheidsaspect kostte energie. “Wij zijn goed Engelssprekende zussen uit een normaal gezin. In de opvanglocatie en in je slaapzaal weet je niet wat er achter een persoon schuilt. Criminelen, dieven, getraumatiseerde mensen en er waren zelfs dieren in meerdere kamers; bij ons een kat. Het was echt ieder voor zich in het begin.” 

Tekst gaat door onder de foto.

De kat op de kamer van de opvanglocatie aan de Heuvellaan - Yara Yachnyk

Yara en Tanya verbleven drie weken in de opvanglocatie. Waar het begon als overleven, zorgde een van de vrijwilligers - genaamd Loes - voor een wonder: “Bij toeval hebben we Loes ontmoet in de opvang, er was gelijk een klik. Ze stelde voor dat we bij haar thuis in Soest kwamen wonen. Daar hoefden we natuurlijk niet lang over na te denken.”

Uiteindelijk hebben de zussen tot juli bij Loes gewoond, al kon Tanya de Heuvellaan toch niet loslaten. “Ze fietste elke dag van Soest naar Hilversum om in de opvang te helpen, onder andere met vertalen. Niet iedereen kan even goed Engels en wij waren een belangrijke schakel tussen de vrijwilligers en de vluchtelingen. Het was pittig voor haar, al wist ze dat haar hulp heel waardevol was”, vertelt Yara trots over haar zus.

Tekst gaat door onder de foto.

Yara & Tanya helpen mee bij hun eerdere verblijfplaats aan de Heuvellaan - Yara Yachnyk

Nieuwe start

De gemeente Hilversum hielp Yara en Tanya aan een appartement in een leegstaand anti-kraakpand. Spullen om het in te richten kregen ze van de vrijwilligers en veel vrijgevige Hilversummers. Enkele maanden later konden de zussen eindelijk hun ouders weer in de armen vliegen.

Hun vader kan zijn emoties nauwelijks bedwingen wanneer Yara over de vlucht praat: “We zijn ongelofelijk trots op onze dochters. We hebben altijd gezegd dat je je talen moet kennen omdat dat je verder brengt in je leven. Deze situatie is daar het levende bewijs van.” Dat Yara niet wil dat de oorlog haar toekomst in de weg staat, blijkt uit het feit dat zij op dit moment haar studie heeft opgepakt aan de Universiteit van Utrecht. “Het is redelijk vergelijkbaar met Kiev, al heet de studie in Utrecht Business & Economics. Wel gingen we in Kiev veel meer fysiek naar school. Het is in Nederland veel zelfstudie.” 

"We hebben altijd gezegd dat je je talen moet kennen omdat dat je verder brengt in het leven"

Vader Yara & Tanya

In Utrecht heeft Yara al veel nieuwe vrienden gemaakt, mede doordat ze goed Engels kan. Sommige van haar Oekraïense vrienden verblijven in Duitsland of zijn ondanks de oorlog niet weggegaan uit Cherson.

Ze houdt via Telegram contact met hen: “Omdat de mannen officieel als ze achttien zijn het land niet mogen verlaten blijven ook veel vrouwen achter, in de hoop dat zij kunnen helpen. Soms met gevaar voor eigen leven, en velen uren in een schuilkelder. Naast het feit dat ik het erg vind dat ik ze niet kan zien, word ik van dit soort verhalen echt verdrietig.”

Dankbaar

In het appartement heeft Yara een eigen kamer, waar ze kan studeren. Over de vraag of ze Nederlands wil leren hoeft ze niet lang na te denken: “Ja! Ik volg zelfs al lessen, twee tot drie keer per week. Ik vind het belangrijk om de taal te leren, dat helpt ook bij het solliciteren. Maar, het is ook een stukje respect naar het land en de mensen toe waar je te gast bent en een veilige plek hebt gekregen.” Die veilige plek is nodig, want Cherson is compleet verwoest. Of het huis waar de familie woonde nog intact is, weten ze niet.

Tekst gaat door onder de foto.

Yara studeert in haar kamer - Eva Doesborgh

Yara’s moeder en oma, die ook aan de tafel zitten, kunnen geen Engels. Yara’s vader vertaalt wat ze zeggen: “Jullie hulp betekent veel voor ons. We kunnen hier vrij leven, en we hebben niet het idee dat we stilstaan”, zegt Yara’s moeder. Haar oma breekt en probeert met handgebaren; “dankjewel, dankjewel”, te zeggen. Vader voegt eraan toe: “Ondanks dat onze auto een keer is beklad met ‘go home’, voelen we ons hartstikke welkom. Ik snap deze mensen ook wel, het is gewoon een hele nare situatie voor ons allemaal.” 

"Jullie hulp betekent veel voor ons. Dankjewel, dankjewel."

Moeder en oma van Yara & Tanya

Of de familie ooit nog kan terugkeren naar de havenstad aan de Zwarte Zee, is onduidelijk. Voor nu pakken ze hun leven in Hilversum op en proberen ze het heftige jaar te verwerken, samen.