Het kweken en oogsten van groenten, fruit en noten is voor Madelon Oostwoud een koud kunstje. Al jaren deed ze dat in een postzegeltuin achter haar woning in Amsterdam. Inmiddels heeft ze een voedselbos in Schellinkhout. Over dit fenomeen schreef ze ook een boek, genaamd 'Voedselbos'. In dit boek staat ze stil bij 18 voedselbossen in zowel Nederland als België.
Tussen Schellinkhout en Wijdenes in, beschut door de Zuiderdijk langs het Markermeer, plantte Madelon vier jaar geleden haar eigen voedselbos aan, genaamd Schellinkwoud. Op een voormalig bosperceel van ruim één hectare is inmiddels een rijkgevuld bos verrezen. Al wandelend krijg je een kleine impressie van wat er allemaal te vinden is. Van hazelaar tot kweeperen en van vlierbessen tot judasoren.
Maar voor wie dacht dat hier altijd al een gezond en gevarieerd bos stond, heeft het mis. De grond was bij aankoop vervuild en verwaarloosd. Het lag er vol stenen, tegels, ijzerdraad en plastic bouwmateriaal. "Het stond te koop. De vorige eigenaar was een vogelaar uit Hoorn. Maar omdat de vogelstand veranderde, verloor hij zijn belangstelling", blikt Madelon terug.
Toch ontdekte Madelon tijdens het opruimen diverse planten die eetbaar zijn. "Ik trof er walnotenbomen, een perenboom en een zoete kersenboom aan. Heel verrassend op een stuk grond waar al tien jaar lang niet naar omgekeken was."
Voedselbos wint aan terrein
Een voedselbos, met vier groeilagen, is al geen onbekende verschijning meer. Het steekt op steeds meer plaatsen de kop op. In Nederland staat het zelfs op de politieke agenda. Ook West-Friesland ontkomt er niet aan. In Bovenkarspel en Schellinkhout zijn een ruig weiland en een verwaarloosd bosperceel al omgetoverd tot jonge voedselbossen. Ze zijn klimaatbestendig en verrijken en herstellen de bodem en biodiversiteit.
Hoewel een voedselbos door mensen is ontworpen en aangelegd, doet de natuur dáár haar werk. "Het laatste wat je er moet doen is ploegen, gif spuiten en spitten, want anders verstoor je het bodemleven", zegt Madelon. Het woord onkruid staat ook niet in haar woordenboek. Waar menig tuinier de brandnetel of zevenblad verwijdert, laat Madelon ze staan. "Wilde planten zijn cruciaal voor de biodiversiteit. Het trekt nuttige insecten en vogels aan. Het is goed voor de bestuiving."
Een voedselbos is iets anders dan een moestuin. "Uit een voedselbos eet je geen eenjarige planten als boontjes, tomaten of sla, maar fruit, vruchten, paddenstoelen en noten."
Nog in opbouw
Het voedselbos in Schellinkhout is nog in opbouw, dus is er momenteel nog weinig te oogsten. Het planten, verzorgen en het laten groeien van een voedzaam bos vraagt om geduld. "Het duurt vaak wel 5 tot 7 jaar totdat je kunt oogsten, want dan is het bos pas écht volwassen." Aandeelhouders, leden of participanten - zoals zij het zelf noemt - heeft ze om deze reden nog niet. Als voorbeeld noemt ze het voedselbos op een voormalige akker bij Groesbeek. "Daar oogst men bijvoorbeeld voor een plaatselijke brouwerij en een restaurant in Nijmegen."
Of Madelon het ook zo gaat invullen, weet ze niet. "Ik ben het nog aan het uitzoeken. Ik heb al aanvragen binnengekregen van restaurants uit Amsterdam, maar we moeten in Schellinkhout nog even geduld hebben voordat er geoogst kan worden. Misschien vormen we op termijn een lokale afzet, met mensen die dichtbij wonen, meewerken en delen in de oogst. Ik ben vooral benieuwd hoeveel we hier straks kunnen gaan oogsten."
Of voedsel oogsten in het bos de toekomst is? "Voedsel oogsten in bossen is in de toekomst wenselijk en misschien ook wel noodzakelijk. Bomen en struiken zijn vele malen heilzamer voor het klimaat, het bodemleven en de biodiversiteit, dan met mest en kunstmest geïnjecteerde weilanden of met 'gewasbestrijdingsmiddelen' bespoten bollenvelden."