Ongeveer driekwart van de middelbare scholen in Nederland heeft een GSA, een Gender & Sexuality Alliance. Het is een plek, waar leerlingen met allerlei seksuele oriëntaties, genderidentiteiten, genderexpressies en geslachtskenmerken samenkomen voor steun en om de acceptatie van de LGBTQ'ers te vergroten. Ook het Keizer Karel College heeft een GSA en zo’n 30 a 40 leerlingen hebben zich aangesloten om te strijden voor een veiliger schoolklimaat. Iets van volgens de leden ‘hard nodig is’.
In een afgelegen lokaal in het noodgebouw van het KKC druppelen leerlingen van de GSA rond een uurtje of elf binnen voor de vergadering over de organisatie van het grote, jaarlijkse GSA-feest. Het is een feest speciaal voor leden van de GSA en het belooft een dolle boel te worden met leraren verkleed als travestiet voor een echte dragshow.
Een van de leerlingen is Daniel*, pronouns (voornaamwoord) ‘ik vind alles goed’. “Voor mij is de GSA een veilige plek. Veel mensen hebben het thuis niet fijn. Ouders vinden hun seksuele gevoelens taboe. Of ze accepteren wel, maar hebben het er niet over. In de GSA kun je met andere mensen zijn, die zoals jij zijn. En waarbij je jezelf kan uiten.”
"Ik snap niet waarom het jou zou boeien, dat ik niet op jongens val”
De GSA op het Keizer Karel College bestaat sinds 2015. Zo rond 2011 waren er een aantal leerlingen, die een LGBTQ-groep vormden en die een brief gestuurd hebben aan de voormalige rector. Daarin uitten zij hun zorgen om de LGBTQ-ers en de schoolcultuur van dat moment. Een paar jaar daarna heeft een zusje van een van die briefschrijvers zichzelf naar voren geschoven om stokje over te pakken, samen met andere queer-leerling. Dat zusje heeft in zijn middelbare schooltijd ook gekozen voor een jongensnaam en is later ook echt in transitie gegaan. “We zien ze als de oprichters van de GSA”, vertelt Gerlof Pielage, docent biologie van het KKC en begeleider van de GSA. “Zij hebben ons in 2015 aangemeld bij de COC, de belangenvereniging van de LGBTQ-gemeenschap, als school met een GSA.”
Geen overbodige luxe
Daarmee was de GSA officieel een feit. Volgens Gerlof is het geen overbodige luxe. “We hebben een GSA app-groep en daar gaat het af en toe helemaal los. Pas geleden is er door een klas echt getreiterd en is het desbetreffende kind angstig en verdrietig de klas uitgelopen. Die dingen gebeuren af en toe. Dan wordt dat later, vaak ’s avonds, gemeld op de app en is het heel fijn dat we elkaar kunnen opvangen.”
De leerlingen van de GSA hebben genoeg voorbeelden van incidenten. Zo ook Syre*, pronouns ‘maakt me niet uit’. “Op 1 juni was ik samen met twee andere GSA-ers de grote regenboogvlag naar het andere gebouw aan het brengen. Dat hebben mijn klasgenoten gezien. Daarna heb ik door honderden homofobische en sarcastische berichten in de klassengroepsapp moeten scrollen. Ik ga nu onder de term lesbisch, want daar voel ik me nu het best bij. Ik snap niet waarom het jou zou boeien, dat ik niet op jongens val.”
Alex zit in de brugklas en is transgender, pronouns hij/die. “Ik merk in mijn klas een schokkende hoeveelheid homofobie en transfobie. Ze noemen me dan bij mijn geboortenaam en doen aan misgendering (red. iemand aanspreken of over de persoon spreken en daarbij woorden gebruiken die niet overeenstemmen met diens genderidentiteit). Dat geeft mij een rotgevoel. Het is toch eigenlijk best wel raar dat ik me zo voel. Het voelt alsof het niet hoort. Ik hoor me als meisje te identificeren en niet mijn gender aan te passen.” Alex wordt thuis helemaal geaccepteerd. “Ze hebben alleen soms wel moeite met mijn pronouns.”
Daniel ervaart juist veel acceptatie in zijn klas. Maar aan het begin van het jaar heeft hij te maken gehad met doodsbedreigingen via zijn open account op Instagram. Toch houdt hij zijn account open. “Ik ga niet zeggen, dat ik mensen ga inspireren. Maar vroeger heb ik ook mensen gezien die open waren over wie ze waren. Dan zou mijn verhaal andere kinderen comfortabel kunnen maken. Misschien dat ik ergens een impact kan maken.”
Zelfacceptatie
Wat een nog grotere rol speelt, dan de acceptatie van de omgeving, is de zelfacceptatie. Ook dat valt voor jonge LGBTQ-ers niet mee en is iets waar uitvoerig mee geworsteld wordt. Daniel: “Soms lig ik in mijn bed te huilen, omdat ik wil zijn zoals andere mensen. De norm van meisje zijn en op jongens vallen. Die was zo erg op mij gedrukt. Ik moet mezelf accepteren. Het is ok om op meisjes te vallen en je niet altijd als meisje te voelen. Dat valt mij erg zwaar.”
"Ik heb zelfs geprobeerd weer een meisje te zijn. Maar dat heeft niet gewerkt"
Ook voor Max*, pronouns ‘allemaal’, was het een enorme zoektocht naar zichzelf. “Ik heb veel crises gehad, van wat ben ik nou eigenlijk, wat willen mensen van mij. Ik ben er nu uit. Ik heb wel vaak het gevoel, dat als ik vertel wat ik nu wil, dat ik egoïstisch bezig ben. Want mensen zeggen dat het alles ingewikkeld maakt. Het voelt alsof je mensen tot last bent.”
“Ik heb veel problemen met zelfacceptatie door de acceptatie van anderen”, vertelt Alex. “Dan heb ik net zelfacceptatie opgebouwd en dan… bam! Mensen hebben gezegd dat ik een meisje ben ik en dat ik maar meedoe met de trend. Daardoor heb ik zelfs geprobeerd weer een meisje te zijn. Maar dat heeft niet gewerkt. Door mijn problemen met zelfacceptatie praat ik liever niet met mensen, die het niet accepteren. Praten met oudere GSA-ers helpt mij wel bij de acceptatie.”
Straight Ally
Toch behoort niet iedereen in de GSA tot de LGBTQ-gemeenschap. Lisa (17) zit al anderhalf jaar bij de GSA en is een straight ally, een hetero bondgenoot. “Ik wil vooral gewoon mijn vrienden supporten. Ik ben zelf straight, maar veel vrienden van mij zijn iets anders.” Voor Lisa is het vooral ook belangrijk om de acceptatie binnen de school te vergroten. Want ook zij vindt dit ‘dramatisch slecht’. “Verhalen van kinderen die namen roepen, schelden, gestolen regenboogvlaggen. Heel kinderachtig hoe ze ermee omgaan. Dat is jammer, maar veel mensen accepteren het gelukkig wel.”
Vooral de reactie van de school hierop, stoort Lisa. “De school doet er niet veel aan. Iemand is laatst naar de mentor gegaan, die deed er lafjes over. Er gebeurde niet zoveel mee. Maar wat kan je er tegen doen?”
Don’t say gay
Volgens Gerlof wordt de gemeenschap op school steeds groter. En daar is hij heel blij mee. “Vroeger was er niks. De GSA is niet uit de lucht komen vallen. Er was een behoefte voor, want als je je anders voelde, dan kon je nergens terecht. En dat leidt tot serieuze psychologische klachten, depressie, neerslachtigheid en suïcide. De statistieken laten zien dat suïcide onder LGBTQ-ers echt een aantal keer hoger ligt.”
"Ik denk dat het genormaliseerd is om op een heteromanier naar alles te kijken"
Niet iedereen vindt het een goed idee om kinderen op deze leeftijd al in aanraking te laten komen met dit soort onderwerpen. Een veel voorkomende gedachte is dat het juist de gevoelens van LGBTQ-ers zou veroorzaken. Een internationaal voorbeeld daarvan is de 'Don’t Say Gay-wet' uit Florida, Verenigde Staten. Daar mogen docenten op openbare scholen geen voorlichting meer geven over seksuele oriëntatie en gender identiteit.
Op de vraag of ze hetzelfde gevoel zouden hebben, als ze geen voorlichting hadden ontvangen, zijn de leerlingen duidelijk. “Het is niet aangepraat, maar je gaat er wel sneller over nadenken”, zegt Mia*, pronouns zij/haar. Milo*, pronouns hij/die, vult aan: “Ik denk dat het genormaliseerd is om op een heteromanier naar alles te kijken. Zoals kleding dragen. Jongens moeten broeken dragen. Er zijn double standards, vrouwen mogen wel broeken aan, waarom mogen mannen dan geen rokken?”
Kooi eromheen
Voor Alex als transgender waren de gevoelens er duidelijk gewoon geweest, ook zonder voorlichting. “Maar dan was ik in de kast gebleven. Dan had ik gedacht: dit is eng, laten we het maar gewoon negeren. In een hoek met een kooi eromheen. Verbranden we de sleutel.”
Ja, de GSA draagt er wel zeker aan bij, dat jongeren uit de kast komen. Daar is Gerlof heilig van overtuigd. “Als tijdens vergaderingen iemand iets vertelt of aangeeft dat ze thuis met hun ouders gepraat hebben, dan juichen de GSA-leden dat ontzettend toe. Dan gebeurt er echt wat in de groep. Ik kan me voorstellen, dat als je dat als leerling ziet gebeuren en je bent nog niet zover, dan het je kracht geeft.”
(*gefingeerde naam, echte naam bekend bij de redactie)