HILVERSUM - De plannen voor landgoed Zonnestraal zien er volgens het college van burgemeester en wethouders goed uit. Ook wethouder Gerben van Voorden is positief gestemd. Hij lichtte de reactienota vrijdagmiddag toe op het raadhuis.
De plannen geven volgens de gemeente "ruimte aan innovatieve zorg en preventie met behoud van de rijke geschiedenis van het voormalig sanatorium en de unieke cultureel historische waarden van dit Rijksmonument". Het 'Toekomstplan Zonnestraal' houdt goed rekening met het weidse natuurgebied, dat volledig rondom het bekende landgoed ligt.
De initiatiefnemers voor het Toekomstplan hebben het afgelopen jaar samen met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE), de Provincie Noord-Holland, de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en Monumenten (CRK&M) van de gemeente en de huidige gebruikers en omwonenden van het landgoed gewerkt aan een integraal plan.
Sloop Zonnehoeve, bouw campus
Verpleeghuis Zonnehoeve, dat zich nu middenin het landgoed bevindt, wordt gesloopt. Het verpleeghuis zal aan de rand van landgoed Zonnestraal een nieuw plekje vinden. Het nieuwe hoofdgebouw zal vervolgens, samen met de bijhuizen, een woon-/werkgemeenschap worden. Mensen die zorg nodig hebben, maar ook zorgmedewerkers kunnen hier (blijven) wonen.
De sloop maakt ruimte voor een nieuw campuspaviljoen, waar onderwijs zal worden gegeven en onderzoek zal worden gedaan. Ook komen er enkele kleine horecagelegenheden, conferentiezalen en een gastenverblijf van tachtig kamers. Volgens de gemeente draagt dit bij aan het "goed functioneren van de campus" en zorgt het ervoor dat "het landgoed behouden kan blijven voor de lange termijn".
Boerderij, 2000 m2 bebouwing
De Kwekerij zit nu vooral op de Kleine Eng Zuid. Hier zal - volgens de plannen - een 'natuurinclusieve' boerderij komen met een kas en een schuur. Bodemverstoring, kunstmest en bestrijdingsmiddelen zijn hier "taboe". Ook worden er poeltjes aangelegd: "voor de beesten".
Het totaal aan nieuwe bebouwing bedraagt 2000 vierkante meter vloeroppervlakte extra. Dat wordt nog toegevoegd aan het reeds bestaande aantal vierkante meters dat het landgoed rijk is. In het bestemmingsplan is echter nog veel meer toegestaan: daarin staat dat er tot wel 11.000 vierkante meters bebouwd zou mogen worden.
Geen leegstand, wel natuur
Veel van de gebouwen op het landgoed zijn monumenten, zoals het Sanatorium en de Pampushoeve. Daardoor is het lastig om ze zomaar te verhuren - bijvoorbeeld aan mensen in de gezondheidszorg. Om leegstand te voorkomen, bevatten de huidige plannen ook mogelijkheden om iets anders met deze monumenten te doen. Er zijn ideeën over gebruik "buiten de hoofdfunctie van gezondheidszorg en preventie". Wat dit precies betekent, is nog onduidelijk.
Een groot gedeelte van het landgoed is aangewezen als 'Natuurnetwerk Nederland (NNN)'. "Maar nog niet als zodanig ingericht. Het Toekomstplan voorziet in de aanleg van dit gebied." Het huidige bos wordt in oude glorie hersteld en uitgebreid. Historische boslanen worden onder handen genomen en extra dennen, eiken en beuken worden geplant. Ook zal grondig gekeken worden naar de (historische) fiets- en wandelpaden. Sommige wandelpaden worden verwijderd: "Om zoveel mogelijk het landgoed te herstellen in oorspronkelijke staat."
Feedback op de plannen
De plannen zijn niet van de een op de andere dag ontstaan. De landgoedeigenaren hebben tijdens verschillende bijeenkomsten met bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden gezeten om te bespreken wat zij graag in de plannen voor het landgoed terugzien.
Maart, april, september en oktober van dit jaar waren 'meeleesperiodes': mensen konden de conceptversie van het Toekomstplan inzien en voorzien van opmerkingen. De feedback is door de organisatie opgepakt. Zij hebben op de opmerkingen gereageerd en aan de hand hiervan wat aanpassingen in het Toekomstplan doorgevoerd.
Positief gestemd
Wethouder Gerben van Voorden (Zorg en samenleving): "Met de rijke mix aan gezondheidsvoorzieningen die op het landgoed een plek krijgen in combinatie met de prachtige omgeving hoop ik dat hier de toekomst van de zorg wordt bedacht. En dat er op Zonnestraal een cultuur wordt gecreëerd waar mensen naar elkaar omzien en met elkaar nadenken over innovatie in de zorg en hoe de omgeving kan bijdragen aan een goede gezondheid. Zonnestraal wordt het icoon voor een gezondere wereld!"
Landgoed Zonnestraal is ontworpen door Jan Duiker, Bernhard Bijvoet en Jan Gerko Wiebenga in de jaren twintig van de vorige eeuw en kenmerkt zich als pionierswerk uit de periode van het Nieuwe Bouwen. Het diende als sanatorium in Hilversum voor de diamantslijpers uit Amsterdam. Het complex is inmiddels aangemerkt als rijksmonument.
De reactienota van de gemeente op de bouwplannen wordt op 28 januari 2026 officieel voorgelegd aan de gemeenteraad, zodat zij er een besluit over kunnen gaan maken. Na dit besluit zullen de eigenaren met de gemeente een beeldkwaliteitsplan opstellen. Hier worden de bouwregels voor de nieuwe gebouwen in opgenomen.