De rechtbank Noord-Holland heeft de toegangsverboden die Schiphol had opgelegd aan 37 demonstranten van Extinction Rebellion (XR) van tafel geveegd. De verboden van vijf of tien jaar waren volgens de rechter een te grote inbreuk op het demonstratierecht.
De actievoerders waren door het dolle heen en vierden het meteen met een nieuwe demonstratie op Schiphol Plaza. "We dachten: dit is het moment. We moeten het ijzer smeden als het heet is", aldus woordvoerder Liesbeth Hondelink. De demonstranten schreven leuzen met roze verf op de KLM-cockpit op Schiphol Plaza. Er werden drie mensen aangehouden.
Schiphol legde de verboden op aan 37 XR-demonstranten die op 8 maart demonstreerden bij de KLM Crown Lounge in het beveiligde gebied van de luchthaven, of dat probeerden. De Stichting Vrienden van XR stapte naar de rechter om de verboden op te laten heffen.
De voorzieningenrechter oordeelde vandaag dat de lange toegangsverboden niet gerechtvaardigd waren. "Het is goed om te zien dat ons demonstratierecht zwaarder weegt dan die vage argumenten dat onze demonstraties een risico voor de veiligheid zouden vormen. Schiphol had zichzelf in een moeilijke positie gemanoeuvreerd met de verboden die zó absurd waren", zegt Hondelink van XR.
Afschrikwekkend effect
Volgens de rechtbank beperken de verboden de uitoefening van het demonstratierecht en vormen ze een afschrikwekkend effect, het zogenoemde chilling effect. Ook had Schiphol onvoldoende aangetoond dat er een concreet veiligheidsrisico bestond. De verboden hebben bovendien grote persoonlijke gevolgen: de demonstranten kunnen vijf of tien jaar niet vliegen vanaf de luchthaven.
De rechter wijst erop dat Schiphol een belangrijke publieke functie vervult. Als eigenaar kan de luchthaven het publiek dus niet zomaar de toegang ontzeggen en moet zij rekening houden met het belang van actievoerders om hun recht uit te oefenen.
Het demonstratierecht beschermt ook acties waarbij regels bewust worden overtreden, zolang deze vreedzaam verlopen. Dat was volgens de rechtbank tijdens de actie van 8 maart het geval. Bovendien is het gerechtvaardigd dat demonstraties plaatsvinden in het zicht van het publiek waarop men zich richt, zoals de lounge van KLM.
Schiphol laat weten 'zich te beraden op hoe deze uitspraak zich verhoudt tot onze wettelijke taken en verantwoordelijkheden. Dat zullen we zorgvuldig bestuderen. Demonstreren op Schiphol kan wel, maar wat ons betreft alleen op de daarvoor aangewezen locaties, waar we acties veilig faciliteren, zoals we ook in het verleden hebben gedaan'.
Massa-actie aangekondigd
De demonstranten kondigden vandaag een nieuwe 'massa-actie' aan op 24 oktober. "De grootste tot nu toe", aldus Hondelink van XR. Die actie is opnieuw gericht tegen het zogeheten Flying Blue-programma van KLM, dat volgens hen 'niet-duurzaam vliegen' beloont. Het protest zal weer achter de beveiliging plaatsvinden.