GOOI EN EEMLAND – Nederland beleeft één van de droogste jaren sinds het recordjaar 1976, en dat heeft ook in het Gooi en de Eemnesserpolder directe gevolgen. Hoewel de situatie voorlopig onder controle is, nemen de zorgen toe. Dijken, natuur en het grondwater staan onder druk — en waterbesparing wordt steeds urgenter, aldus Almer Bolman, hydroloog bij Waterschap Vallei en Veluwe.
In een radio-interview bij NH Gooi lichtte Bolman toe hoe de aanhoudende droogte het regionale watersysteem beïnvloedt, van polderpeilen tot drinkwatervoorziening.
De dijken in de Eemnesserpolder verkeren volgens Bolman momenteel in goede staat. “We hebben hier vooral dijken van klei en zand, die zijn veel minder kwetsbaar dan veendijken,” legt hij uit. Waar veendijken bij droogte kunnen krimpen en instabiel worden, is dat risico hier beperkt.
Alleen bij recent verbrede dijken of nieuwe grasmatten is extra zorg nodig, zoals het bijsproeien om worteling te stimuleren. “Dat speelt nu gelukkig niet, maar in droge jaren blijft het een aandachtspunt.”
Polders en natuur hebben het zwaar
Hoewel water nog altijd kan worden ingelaten in de polders, blijft de verdamping hoog. “Water uit de sloten moet via de veen- en kleibodem naar de percelen trekken, maar dat gaat traag,” aldus Bolman. Daardoor ontstaan kurkdroge bodems aan de oppervlakte, die regenwater slecht opnemen. “Dat leidt tot plasvorming zodra het eindelijk regent, en belemmert een goede waterverdeling.”
De droogte treft niet alleen de landbouw, maar ook natuurgebieden zoals bossen en heidevelden op de hogere zandgronden in het Gooi. Die krijgen minder regen dan vroeger, en het verdrogingsproces zet daar gestaag door.
Grondwaterdaling en drinkwatergebruik
Een ander sluipend probleem is de druk op het grondwatersysteem. “We halen in Nederland het overgrote deel van ons drinkwater nog altijd uit grondwater,” waarschuwt Bolman. “En dat staat weer in directe verbinding met polders, beken en oppervlaktewater.”
Volgens hem beseffen veel mensen niet hoe groot hun impact is. “We verbruiken gemiddeld 130 liter water per persoon per dag. In België is dat bijvoorbeeld maar 90 liter.” Maatregelen zoals het opslaan van regenwater voor tuin en toiletgebruik zijn daar al ingeburgerd. “Ook in Nederland zouden we daar serieus werk van moeten maken.”
Bolman merkt op dat zelfs mensen met een eigen bron in de tuin bijdragen aan het probleem: “Dat klinkt duurzaam, maar je onttrekt nog steeds grondwater. Dus dat is geen echte oplossing.”
Extra alertheid en landelijke coördinatie
Hoewel de droogte voorlopig beheersbaar is, zijn de waterschappen extra alert. De recente droogtemonitor van het KNMI toont aan dat 2024 dicht in de buurt komt van het historische droogtejaar 1976. In mei werd die grens zelfs al even overschreden.
Gelukkig is er nog een buffer door het natte najaar en winter van 2024, waarin veel water is opgeslagen in ondergrondse reservoirs op de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe. “Dat werkt nu nog door,” aldus Bolman. Maar de oproep blijft duidelijk: zuinig omgaan met water is geen luxe, maar noodzaak.
Mocht de situatie verder verslechteren, dan volgen landelijke maatregelen. “Bij ernstige dreiging van drinkwatertekorten grijpt het Rijk in,” zegt Bolman. “Maar zover is het nog niet. Voor nu is het vooral: bewust water gebruiken, en goed letten op de signalen.”