De maat is vol voor Uithoorn. Door een handhavingsverzoek in te dienen bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de minister van Infrastructuur en Waterstaat (I&W), wil de gemeente het Rijk onder druk zetten de vliegoverlast in het dorp nu écht aan te pakken. Zónder fluwelen handschoenen.
De gemeenteraad moet nog stemmen over het handhavingsverzoek. Dat gebeurt vanavond, maar dat lijkt een formaliteit. Tijdens de laatste commissievergadering Wonen & Werken bleken de partijen het al met elkaar eens: het Rijk moet verder onder druk worden gezet om de overlast in Uithoorn te verminderen.
Ook het college heeft zich achter het initiatief van de werkgroep Schiphol geschaard. "We hebben het min of meer in gezamenlijkheid opgesteld", legde wethouder Ferry Hoekstra tijdens de vergadering op 9 april uit. "De overschrijding is zo structureel van aard, dat het tijd wordt om het handhavingstraject in te gaan zetten."
"We zijn niet tegen Schiphol: we dragen de lasten, maar hebben ook de lusten"
De geluidsoverlast neemt toe, merkt ook raadslid Leonie de Boer-Bezuijen, die namens Gemeentebelangen Uithoorn in de werkgroep zit. "Er zijn dagen waarop vliegtuigoverlast een film in huis of middag in de tuin verstoort", vertelt ze, "en gezien de onevenredige groei op de Aalsmeerbaan nemen deze momenten toe."
De Boer-Bezuijen benadrukt dat zij en de werkgroep niet tegen Schiphol zijn. "We dragen de lasten, maar hebben ook de lusten." Wel vinden ze dat Uithoorn sinds 2008 - het jaar waarin het laatste Luchthavenverkeersbesluit in werking trad - onevenredig gedupeerd wordt door de groei van Schiphol.
Nooit wettelijk vastgelegd
Hoewel er al in 2013 nieuwe normen werden opgesteld, zijn die nooit wettelijk vastgelegd. En dus gelden de normen uit het Luchthavenverkeersbesluit van 2008 nog. Meten doet Schiphol door te berekenen aan hoeveel geluid zestig zogeheten handhavingspunten rond het vliegveld worden blootgesteld.
Bij handhavingspunt 25 in Uithoorn werd de norm de afgelopen jaren - met uitzondering van de coronajaren - steeds overschreden. Afgelopen jaar zelfs met 22 procent, bleek vorige maand. "Om moedeloos van te worden", zei Mirella Visser van de bewonersorganisatie PUSH. "En weer mag er niet worden gehandhaafd."
Dat zit zo: de Inspectie Leefomgeving & Transport krijgt sinds 2015 de opdracht om niet te handhaven, als er gevlogen wordt volgens het 'strikt preferentieel baangebruik'. De Kaagbaan en de Polderbaan zijn volgens de regels van het NNHS primaire banen, de Aalsmeerbaan een secundaire.
Gebruik van primaire banen heeft de voorkeur, omdat bij gebruik van die banen relatief minder mensen overlast ervaren, is de gedachte. Toch blijft de wind de dominante factor voor het baangebruik. Omdat vliegtuigen tegen de wind in moeten opstijgen en landen, is de keuze beperkt.
Wind of niet, Uithoorn benadrukt dat het aantal starts vanaf de Aalsmeerbaan sinds 2008 met 69 procent is toegenomen naar 64.472 vorig jaar, terwijl het totaalaantal vliegbewegingen op Schiphol in dezelfde periode met 'slechts' 5 procent is gegroeid.
Van 'snel' al lang geen sprake meer
Volgens het ministerie is het 'anticiperend handhaven' te verantwoorden omdat de nieuwe normen toch snel wettelijk worden vastgelegd. Maar van 'snel' is al lang geen sprake meer, vindt de Uithoornse politiek.
"Inmiddels zijn er weer een aantal jaren verstreken en er is nog steeds dus geen nieuwe wet", aldus de werkgroep Schiphol in een toelichting op het voorstel. "Het is maar de vraag of een bestuursrechter het argument van ‘anticiperend handhaven’ nu nog acceptabel vindt."
"De avond is de nacht van onze kinderen'
Dat minister Madlener van I&W het maximumaantal vluchten wil terugbrengen naar maximaal 478.000 biedt geen soelaas, vreest de werkgroep.
Als er niets gebeurt, zal de overlast zelfs erger worden, voorspelt De Boer-Bezuijen. Vooral omdat er afgelopen jaar 473.814 vluchten zijn uitgevoerd, wat betekent dat er nog dik 4.000 vluchten bij kunnen.
"Dat zullen vooral nachtvluchten zijn, en op de Aalsmeerbaan wordt in de nacht al niet gevlogen. De nachtvluchten zullen dan verplaatst worden naar de avond, en dat is de nacht van onze kinderen."
Bang voor opgerekte normen
De gemeente vreest bovendien dat de normen in het nieuwe, aanstaande Luchthavenverkeersbesluit zullen worden opgerekt. "Daarmee zouden eerdere overschrijdingen, en dus de gedoogde scheefgroei, niet rechtgezet, maar eerder gelegaliseerd worden. Dat is onrechtvaardig en niet uit te leggen", zegt werkgroeplid Judith Beuse (DUS!) in een persbericht van de gemeente.
Als de raad vanavond instemt met het voorstel, wordt het bij de ILT neergelegd, en moet zij met een officiële reactie komen. Doorgaans legt de ILT bestuurlijke boetes op, of dwingt organisaties tot hersteloperaties, waarbij situaties ongedaan moeten worden gemaakt.
Mocht het handhavingsverzoek nergens toe leiden, sluit de werkgroep een gang naar de rechter niet uit. "Ik hoop dat we dat ook echt doen", blikte Els Gasseling (PvdA) van de werkgroep eerder vooruit. "We zijn oneerlijk behandeld en dat moet afgelopen zijn."
Update 25/4: De gemeenteraad heeft zich unaniem achter het initiatiefraadsvoorstel van de werkgroep Schiphol geschaard.