Dementie is nu al volksziekte nummer één en steeds meer mensen krijgen er (in de toekomst) mee te maken. Is de ziekte te voorkomen? Het korte antwoord is nee. Maar je kunt wel zelf het een en ander doen om de kans erop zo klein mogelijk te maken.
Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig hersenziektes, waarbij geheugenverlies een van de prominente symptomen is. Voorkomen van de ziekte kan niet, zegt klinisch neuropsycholoog Tim Vaessen van het Spaarne Gasthuis.
Maar door een gezonde leefstijl is het wel degelijk mogelijk om de kans op dementie te verkleinen of om de ontwikkeling ervan te vertragen. Vaessen: "Leeftijd is de grootste risicofactor, maar door gezond te eten en te bewegen is de kans kleiner dat je het krijgt."
Veertien risicofactoren om dementie te krijgen
Aan je leeftijd doe je weinig uiteraard, maar wat kun je wél doen om te voorkomen dat je dementie krijgt? Een aantal jaar geleden is er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar preventie van dementie. Daaruit bleek dat er twaalf risicofactoren zijn, en dit jaar is dat aantal uitgebreid naar veertien. Naast bekende factoren als roken, weinig bewegen en overgewicht blijken ook luchtvervuiling en slecht zicht te kunnen leiden tot dementie.
Tekst gaat hieronder verder.
5 tips om de kans op dementie te verkleinen
Keer op keer blijkt uit de onderzoeken dat gezond leven dementie kan uitstellen, en soms zelfs voorkomen. Waar moet je dan aan denken als je naar de risicofactoren kijkt?
1. Gezondere leefstijl
Werk, als je dat niet al deed, aan een gezondere leefstijl. Denk daarbij aan stoppen met roken, stoppen met drinken en aan meer bewegen. Naast dat bewegen sowieso goed is, zou dat er ook voor kunnen zorgen dat mensen met overgewicht een gezonder BMI krijgen. Beweging helpt ook het tegengaan van een hoge bloeddruk. Een win-winsituatie dus!
2. Mentale gezondheid
Werk daarnaast ook aan je mentale gezondheid. Een depressie kan dementie in de hand helpen. Depressieve gevoelens zijn lastig uit te bannen, maar zoek hulp bij een (huis)arts als je merkt dat je niet goed in je vel zit en je je niet uit jezelf beter gaat voelen.
3. Regelmatige check
Laat ook andere waarden af en toe controleren, want suikerziekte en een hoog cholesterol kunnen eveneens bijdragen aan het ontwikkelen of versnellen van dementie.
4. Goed horen en zien
Slecht zicht en gehoorproblemen helpen ook niet mee. Zorg er daarom voor dat je de juiste hulpmiddelen krijgt als je merkt dat je minder ziet en/of hoort. Door uitval van deze zintuigen prikkel je je hersenen minder en juist die prikkel is goed om dementie tegen te gaan.
5. Geen sociaal isolement
Probeer onder de mensen te blijven komen. Beperkte scholing en een sociaal isolement zijn namelijk ook bekende risicofactoren. Blijf je omringen met mensen, blijf interesses houden en blijf hobby's houden, zeker ook na je pensioen. Houd je brein actief!
Niet alles valt te voorkomen, want een andere bekende factor is hersenletsel na een ongeval. Als dat je overkomt, is het niet terug te draaien. Luchtvervuiling is ook een risicofactor. Sommige mensen kunnen misschien verhuizen naar een plek met schonere lucht, maar dat geldt niet voor iedereen.
Ook is veel nog altijd onbekend over dementie. Want waarom krijgen sommige mensen het wel en blijven anderen er tot op hoge leeftijd van gevrijwaard? De vorig jaar overleden Annie Lengers (108) uit Den Helder had juist om die reden haar hersenen gedoneerd aan het Alzheimercentrum.
'Herontdek je brein' laat bemoedigende resultaten zien
Maar het betekent niet dat je helemaal machteloos staat. In Hoorn is een programma opgezet die er juist voor is bedoeld om mensen die risico lopen op het krijgen van dementie te helpen gezonder te leven. Het programma 'Herontdek je Brein' loopt nu ruim tweeënhalf jaar en laat bemoedigende resultaten zien. Er doen kleine groepjes mensen aan mee, maximaal vijftien.
Op de pilot, waar een tiental mensen met geheugenproblemen aan meededen, werd met succes teruggekeken, zo blijkt uit het verslag naderhand: 'Ondanks dat het een kleine groep betrof kan geconcludeerd worden dat het programma potentie heeft en effecten kan hebben op meerdere terreinen, zoals gezondheid, bewegen, kennis vergroten en sociaal welbevinden. Een zeer belangrijk element is het groepsproces. De deelnemers stimuleren elkaar en willen niet voor elkaar onderdoen, wat de groep naar een hoger niveau kan tillen.'
"We proberen ook altijd een arts aan te laten haken die dan kan vertellen over hoe je gezondheid verandert als je ouder wordt"
Het programma heeft elke week een spreker die inhoudelijk over een thema vertelt. "We proberen bijvoorbeeld ook altijd een arts aan te laten haken die dan kan vertellen over hoe je gezondheid verandert als je ouder wordt", vertelt Nanda Leeuw van Stichting Netwerk, die vanaf het begin betrokken is bij het project.
Hoewel mensen (vaak tussen de 65 en 90 jaar) aanvankelijk wat aarzelend zijn, verandert die houding gaandeweg het programma. Leeuw: "Ze zijn eerst onzeker, maar groeien in het proces. Ze leren elkaar kennen. Dat vinden ze fijn en de thema's spreken ze ook aan."
"En om een voorbeeld te geven", zegt Pedro Koning van Team Sport van de gemeente Hoorn, "in de eerste fase werd het programma gratis aangeboden door de gemeente. Maar de deelnemers waren zo enthousiast dat ze na afloop zeiden dat ze er ook voor wilden betalen."
Hulpprogramma weet doelgroep beter te bereiken
'Herontdek je Brein' zet zich, naast het bevorderen van een betere fysieke gezondheid (zo wordt ook aandacht gegeven aan valpreventie), ook in om mensen mentaal fit te houden. Het wordt nu twee keer per jaar aangeboden in de gemeente. Er loopt op dit moment in Zwaag een programma en half januari begint een nieuwe groep in Hoorn.
"Het lukt ons nu beter om de doelgroep te bereiken", zegt Leeuw. "En verder proberen we ook altijd twee sessies vooraf niet in te vullen, om daarin aandacht te geven aan thema's waar de deelnemers zelf mee komen. Eerder was dat bijvoorbeeld voeding en slaap."