Bergen is de meest vergrijsde gemeente van Nederland. Een derde van het aantal inwoners is 65 jaar of ouder. Binnen Bergen zou het dorp Schoorl nog het meest vergrijsd zijn. Maar ook in de Noordkop en West-Friesland wonen bovengemiddeld veel ouderen. Dat heeft invloed op alles, waaronder ook de zorg. "De werkdruk neemt toe", zegt huisarts Erik-Jan Hartendorp.
Vergrijzing, het is een probleem voor de hele regio Noord-Holland Noord, alle gemeenten hebben ermee te maken. Maar de problemen zijn nu het grootst in Heiloo, Texel, Castricum en Schagen. En de gemeente Bergen spant de kroon.
Volgens cijfers van het CBS woonden in 2023 relatief gezien de meeste mensen boven de 65 jaar in de gemeente Bergen. Liefst 33,4 procent van de inwoners is gepensioneerd. Maar liefst 9 procent van de Bergenaren is boven de 80.
Daar tegenover staat dat 21,2 procent van de Bergenaren, Schoorlaars en Egmonders niet ouder dan 25 jaar is. Vooral het weinige aantal kinderen in de basisschoolleeftijd valt op: slechts 8,2 procent van het aantal inwoners in de gemeente Bergen is 12 jaar of jonger.
Amper kinderen
Dat laatste is voor de Schoorlse huisarts Erik-Jan Hartendorp geen verrassing. "Bij mij komen amper kinderen op het spreekuur. En waar andere huisartsen 1 à 2 huisbezoeken per week hebben, heb ik er 6 op een dag." Zijn, oudere, patiënten hebben vaak te maken met meerdere ziekten en aandoeningen. "Dat maakt het werk voor mij voor als huisarts wel juist boeiender."
Hoe komt het volgens hem dat Bergen zo vergrijsd is? "Dat heeft ermee te maken dat hier een goede sociale bovenlaag is. Mensen zijn gemiddeld hoog opgeleid, rijk en passen goed op zichzelf (roken niet enzovoort). Je ziet in achterstandswijken vaak dat mensen minder oud worden."
Tekst gaat verder onder de foto.
Hartendorp werkt 20 jaar in Schoorl, en heeft daarvan veertien jaar zijn eigen praktijk. Hij heeft in die periode veel zien veranderen. "Ik begon met twee assistentes, en heb er nu vijf." Hij is ook huisartsenopleider en leerling-huisartsen kunnen naar eigen zeggen veel bij hem leren. "Maar waarnemers zijn altijd op de hoede bij mij, zeggen ze. Want mensen mankeren meer."
Hij probeert te anticiperen op de vergrijzing, want er iets aan doen kan hij zelf niet. "Het is nu nog vooral brandjes blussen. Soms bellen mensen te laat. Dan hebben ze bijvoorbeeld een acuut hartinfarct gekregen en hoor je achteraf dat mensen al langer klachten hadden. Daarom zijn goede assistentes ook zo belangrijk. Zij moeten doorvragen en erachter zien te komen hoe ernstig de klachten zijn. Nu bellen mensen nog wel eens niet, of te laat, onder het mom van: 'De dokter heeft het al zo druk'. Maar als ze klachten hebben, moeten ze wel bellen."
West-Friesland komt nog
Waar in Bergen al een piek is van de vergrijzing, wordt verwacht dat die in andere gemeenten nog gaat komen. Zo valt het aantal ouderen in de West-Friese gemeente Drechterland nu nog wel mee (22,5 procent), maar stijgt die naar verwachting naar 30,3 procent in 2035.
Ook in steden als Enkhuizen en Hoorn gaat de vergrijzing toenemen. Opvallend is dat er een groot verschil wordt verwacht tussen Langedijk en Heerhugowaard, die in de voorspelling nog als losse gemeenten worden gezien en niet als één gemeente Dijk en Waard. Waar Langedijk de komende tien jaar meer zal gaan vergrijzen (29,3 procent), is Heerhugowaard met 22,6 procent juist een stuk 'jonger'.
Bekijk op de kaart hieronder hoeveel ouderen in de provincie er vorig jaar relatief (in percentages) per gemeente woonden (tekst gaat verder onder de kaart):
Een toename van het aantal ouderen zorgt in heel Noord-Holland Noord voor meer 'grijze druk', wat inhoudt dat minder werkenden moeten zorgen voor meer oudere inwoners. Ook huisarts Hartendorp uit Schoorl merkt dit: hij is nu al tijden op zoek naar een vijfde assistent. En ook een probleem is dat veel huisartsen komende jaren zelf met pensioen gaan.
Ook daalt het mantelzorgpotentieel: minder mensen zijn in staat om anderen als mantelzorger te helpen. De medewerkers van de thuiszorg krijgen het drukker, de wachtlijsten voor de verzorgingshuizen blijft lang en meer vergrijzing heeft ook impact op de leefbaarheid in dorpen en steden. Denk daarbij aan verandering van woningaanbod, voorzieningen, sportclubs en verenigingen.
Scholen sluiten
Ook in Schoorl en Groet is het goed te merken dat er minder jeugd is. Zo zijn er slechts twee basisscholen in de dorpen. Eerder waren dat er nog vier, maar in 2014 sloten twee scholen door afnemende leerlingenaantallen de deuren. Op beide locaties staan of komen woningen.
Ook had Schoorl ooit een discotheek, Altamira. In de jaren 90 was het een populaire uitgaansgelegenheid. Nadat het in verval is geraakt, is het in 2017 gesloopt.
Nu staat op die plek een appartementencomplex met dezelfde naam als de voormalige disco, maar nu biedt de locatie geschikte woningen voor senioren (tekst gaat verder onder de foto):
In dorpscentrum De Blinkerd in Schoorl zit nog wel een jongerencentrum. Die zal er voorlopig nog wel blijven, denkt directeur Andrea Landman van Stichting Welzijn Bergen die het jongerencentrum beheert, maar het is de vraag voor hoelang nog. "Je kunt wel een jongerencentrum hebben, maar als er geen jongeren zijn heb je daar ook niets aan."
Jaarlijks worden er in het dorp nog wel diverse activiteiten voor kinderen georganiseerd - zoals een zomerkamp, maar Landman merkt dat het aantal deelnemers afneemt. "Jaren geleden zaten we nog op 250 kinderen. Nu op 100. Onze jongerenwerker Maikel Groet geeft aan dat je maar één ding kunt om meer jongeren te krijgen en behouden: betaalbare woningen bouwen. Je moet het weer aantrekkelijk maken om in de eigen gemeente te wonen."
Jongeren in het centrum van Bergen herkennen het beeld dat er veel ouderen wonen in de gemeente. Zo zeggen twee meiden dat er ook wel heel weinig te doen is in hun dorp:
Wat vinden inwoners van Bergen van de vergrijzing? - NH Nieuws