Muiderberg gaat op een bijzondere manier van het aardgas af: de komende jaren moet het oppervlaktewater van het IJmeer het dorp gaan verwarmen. De seinen staan steeds meer op groen. Of het plan slaagt, hangt nog wel af van Muiderbergers, want die moeten mee willen doen. Daarnaast moet de gemeenteraad nog een akkoord geven.
Een van de drijvende krachten achter het plan is Miel Janssen van de lokale energiecoöperatie WattNu. De energiecoöperatie is de laatste tijd hard gegroeid en telt ondertussen bijna tweeduizend leden. Het komt er op neer dat de coöperatie een soort energiegemeenschap van, voor en door inwoners is.
"Eigenlijk", legt Janssen uit, "zijn er een hele hoop inwoners samengeklonterd". Allemaal met de wens van energietransitie, ofwel hoe gaan we zuiniger met energie om en hoe gaan we van het gas af? Daaruit is de huidige energiecoöperatie voortgekomen. Het idee is om zoveel mogelijk iets collectief te doen: bijvoorbeeld met z'n allen zonnepanelen kopen en die plaatsen op een groot dak in de buurt.
Warmte uit water
Maar inmiddels wordt er groter gedacht: heel Muiderberg moet van het gas af. Het dorp wil zich gaan verwarmen met het oppervlaktewater van het IJmeer. Dat idee ontstond een paar jaar geleden toen het riool vervangen moest worden. Als de straat toch open gaat en er een nieuwe rioolbuis komt te liggen, waarom niet meteen een tweede buis ernaast leggen, was de gedachte.
Nadat de eerste 400 meter buizen waren gelegd, liep het project toch behoorlijk vertraging op, omdat er een belangrijke subsidie was misgelopen. Jammer vond Janssen, want technisch en financieel klopte het plan, maar voor de subsidieverstrekker bleken er al teveel soortgelijke projecten in de regio.
Twee 'eigenaren'
Maar nu is er weer hoop voor de aanleg van verwarming door 'aquathermie', zoals het heet. De gemeente Gooise Meren is al langer betrokken, maar heeft nu actief de stap gezet om mee te helpen het plan te financieren en om garant te staan. Wel moet de gemeenteraad eerst nog goed geïnformeerd worden, voordat deze akkoord kan gaan.
En dan zijn ook de inwoners van Muiderberg zelf nog aan zet: ten minste 850 huishoudens moeten willen meedoen om het allemaal financieel haalbaar te maken. Maar na een periode van relatieve rust, lijkt dat goed te komen. Nu al zijn er tegen de 500 geïnteresseerden om hun huis door het warmtenet te laten verwarmen.
"Muiderberg is voor Gooise Meren de eerste buurt die wordt uitgewerkt, maar er volgen er waarschijnlijk dus meer. Overigens is Muiderberg ook landelijk gezien een van de koplopers"
Al met al zullen de 'eigenaren' van het Muiderbergse warmtenet dus de inwoners zelf zijn, samen met de gemeente Gooise Meren. Janssen geeft aan dat dit ook principieel zo hoort, omdat zo'n netwerk monopolistisch is en dus geen eigendom kan zijn van een commercieel bedrijf. Het moet 'publiek bezit' blijven.
Tarieven verlagen
Op den duur gaat, volgens Janssen, de energiecoöperatie zich meer tot een soort 'energiegemeenschap' ontwikkelen, met (nog meer) energiecoaches, eigen energievoorziening en met een of meerdere energiewinkels. Hij vindt dat de inwoners zelf weer meer 'in het spel' moeten komen. De energietransitie begint eigenlijk bij jezelf.
Als het allemaal goed is, krijgt over twee jaar het eerste huis de aansluiting op het warmtenet en vier jaar later moet heel Muiderberg verwarmd zijn door aquathermie. Eventuele winst die de coöperatie zonder winstoogmerk zou gaan maken, is volgens Janssen goed aan te wenden: "Door de tarieven te verlagen!"
Energietransitie Gooise Meren
Benne Holwerda, Beleidsadviseur energietransitie voor de gemeente Gooise Meren zegt in een reactie dat de bal nu bij de gemeenteraad ligt. “Het voorstel is eind december al wel in het college behandeld en daaruit mag je opmaken dat we denken dat dit een goed voorstel is. Maar de raad maakt zijn eigen afweging.”
Het project in Muiderberg is wel belangrijk voor de gemeente, geeft Holwerda aan, omdat alle wijken en buurten voor 2050 van het aardgas af moeten en het Rijk zegt eigenlijk dat gemeenten daar zelf de regie over moeten nemen.
Goedkoopst
Een collectieve oplossing zoals het warmtenet in Muiderberg is interessant, omdat alle huishoudens kunnen meedoen. De totale kosten van een warmtenet zijn uiteindelijk het laagst, blijkt uit verschillende onderzoeken die de gemeente heeft laten doen.
Holwerda legt verder uit dat Gooise Meren in het beleid heeft vastgelegd dat de overstap naar duurzame warmte ‘haalbaar, betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam’ moet zijn. Collectieve oplossingen hebben daarbij de voorkeur en Muiderberg is een belangrijke stap in de uitvoering van dat beleid.
Koploper
In totaal zijn er negen van de 55 wijken waar de mogelijkheid van een warmtenet bestaat. In bijna al die gevallen is warmte uit oppervlaktewater, aquathermie, de aangewezen warmtebron voor die warmtenetten. Holwerda besluit: "Muiderberg is voor Gooise Meren de eerste buurt die wordt uitgewerkt, maar er volgen er waarschijnlijk dus meer. Overigens is Muiderberg ook landelijk gezien een van de koplopers."